by مختصری در باب جلب شخص ثالث
ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی می گوید هر یک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالثی را لازم بداند می‌تواند تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده ظرف سه روز پس از جلسه با تقدیم دادخواست از دادگاه درخواست جلب او را بنماید چه دعوا در مرحله نخستین باشد یا تجدید نظر.
ظاهر ماده حاکی از آن است که اگر خواهان دعوا تا پایان جلسه اول دادرسی اظهار جلب شخص ثالث نکردند و دادخواست جلب را به دادگاه تقدیم ننموده اند این اختیار برای آنها باقی است که در اولین جلسه در مرحله تجدیدنظر البته اگر تشکیل گردد اظهار جلب شخص ثالث نمایند و دادخواست جلب را به دادگاه تجدیدنظر تقدیم کند شاید این تصور به جهت تصویب قانون گذار در ذیل ماده مذکور برای بعضی افراد به وجود آید لیکن نباید فریب این ظاهر را خورد زیرا با امعان نظر در ماده مذکور می‌توان اراده مقنن را کشف نمود و به حقیقت موضوع رسید چون ماده مذکور را با دو قید تصریح شده در آن به طور مجموع باید در نظر گرفت که آن قیود عبارتند از
۱- اظهار جلب شخص ثالث بایستی تا پایان جلسه اول دادرسی توسط اصحاب دعوا صورت پذیرد
۲- اصحاب دعوا که اظهار جلب شخص ثالث را در جلسه اول دادرسی می‌نمایند بایستی دادخواست خود را ظرف سه روز پس از جلسه تقدیم دادگاه نمایند این سوال مطرح می شود که جلسه اول دادرسی چه جلسه ای است پاسخ این سوال که جلسه اول دادرسی کدام جلسه می باشد را با عنایت به رای هیئت عمومی دیوان عالی کشور به تاریخ ۱۰.۱۱.۱۳۳۹ به شماره ۱۹۲۴ آمده که جلسه اول دادرسی جلسه ای است که در آن موجبات قانونی طرح و استماع دعوی طرفین فراهم باشد اگر به جهتی از جهات جلسه مزبور تشکیل نشود جلسه و جلسات بعدی جلسه اول محسوب نمی گردد.
پس جلسه اول دادرسی با این وصف ممکن است اولین جلسه مقرر باشد و یا اینکه چندمین جلسه رسیدگی در دادگاه جلسه اول دادرسی محسوب گردد.
با این وجود در ماده ۱۳۵ این تصور را که اگر در مرحله بدوی و در جلسه اول دادرسی جلب شخص ثالث اظهار نشد و یا درخواست جلب پس از جلسه ظرف سه روز تقدیم دادگاه نگردید هر یک از اصحاب دعوا بتواند از این حق در اولین جلسه دادگاه تجدید نظر استفاده نماید امری است غیر معقول و برخلاف اراده قانونگذار لذا در یک دادرسی عادی در طول مدت دادرسی فقط یک بار جلسه اول دادرسی تشکیل می گردد که در این جلسه بر اساس ماده مذکور هر یک از اصحاب دعوا که جلب ثالث را لازم بداند می‌تواند جهات و دلایل خود را اظهار نموده و ظرف مهلت مقرر در ماده دادخواست خود را به دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی تقدیم کند که ممکن است جلسه اول دادرسی در مرحله نخستین تشکیل گردد و یا در مرحله تجدیدنظر لذا فرض تشکیل دوباره جلسه اول دادرسی در مرحله بدوی و یا در مرحله تجدیدنظر فرض اشتباه بوده و مغایر با نظر مقنن در ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی می باشد
اکنون ممکن است این سوال مطرح گردد که تصریح ذیل ماده به اینکه دعوا در مرحله نخستین یا تجدید نظر باشد پس چه معنایی دارد آیا اگر هریک از اصحاب دعوا جلب شخص ثالث را لازم بداند ولیکن در جلسه اول دادرسی به هر دلیلی نتواند اظهار جلب نماید نمی‌تواند در جلسه ای که ممکن است در دادگاه تجدید نظر بین همین اصحاب دعوا تشکیل گردد شخص ثالث را به دادرسی جلب کند در پاسخ باید گفت موارد جلب شخص ثالث را باید در یک دادرسی از یکدیگر تفکیک نمود زیرا ممکن است جلسه اول دادرسی برای اصحاب یک دعوا در مرحله بدوی تشکیل شود و یا ممکن است این جلسه در دادگاه تجدید نظر باشد لذا تصور چنین جلسه‌ای در مرحله بعد یا تجدید نظر دور از ذهن نیست برای توضیح مطلب ناچار نمونه‌هایی از جلسه اول دادرسی در مرحله تجدیدنظر که کمک به کشف نظر مقنن می نماید را بررسی مینماییم.
۱. در موردی که دادگاه مبادرت به صدور رای غیابی می کند محکوم علیه حق دارد طبق مقررات قانونی در مهلت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای مذکور دادخواست واخواهی را به همان دادگاه صادرکننده رای غیابی تقدیم نماید حال اگر محکوم علیه رای غیابی جلب شخص ثالث را لازم بداند ،بر اساس ماده ۱۳۶ قانون آیین دادرسی مدنی بایستی دادخواست جلب شخص ثالث را توأمان با دادخواست واخواهی به آن دادگاه تقدیم نماید اما اگر مهلت واخواهی سپری گردد ولیکن محکوم علیه رای غیابی مبادرت به تقدیم دادخواست تجدیدنظر نموده و با وحدت ملاک از ماده مزبور به نظر می‌رسد در صورتی که جلب شخص ثالث را لازم بداند می‌تواند دادخواست جلب خود را توام با دادخواست تجدیدنظر به دادگاه مذکور تقدیم کند اما اگر دادخواست جلب را همراه با دادخواست تجدیدنظر تقدیم دادگاه ننماید و دادگاه تجدید نظر وقت رسیدگی تعیین کرد و در این جلسه اصحاب دعوا حضور یابند و این جلسه به عنوان جلسه اول دادرسی قلمداد گردد در این صورت هر یک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالث را لازم بداند می‌تواند تا پایان این جلسه جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف مهلت مقرر در ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی دادخواست جلب شخص ثالث را به دادگاه تجدیدنظر تقدیم کند لذا در این فرض می بینیم جلسه اول دادرسی بین اصحاب دعوا در مرحله تجدیدنظر تشکیل می‌گردد و این یکی از مواردی است که در ماده ۱۳۵ آمده است: که چه دعوا در مرحله نخستین باشد یا تجدید نظر.
۲· به استناد ماده ۱۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی هرگاه شخص ثالثی در موضوع دادرسی اصحاب دعوای اصلی برای خود مستقلاً حقی قایل باشد و یا خود را در محقق شدن یکی از طرفین ذینفع بداند می‌تواند تا وقتی که ختم دادرسی اعلام نشده است وارد دعوا گردد چه اینکه رسیدگی در مرحله بدوی باشد یا در مرحله تجدیدنظر. حال اگر جلسه اول دادرسی در مرحله تجدیدنظر تشکیل گردد وارد ثالث می‌تواند اگر جلب شخص ثالث را لازم بداند وفق ماده ۱۳۵ قانون مذکور در جلسه اول دادرسی اظهار نموده و دادخواست را ظرف مهلت مقرر در این ماده به دادگاه تجدیدنظر تقدیم کند شاید دور از ذهن نباشد که وارد ثالث بتواند همراه با دادخواست ورود ثالث دادخواست جلب ثالث خود را در هر مرحله که وارد دادرسی می‌شود تقدیم به دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی نماید.
۳· به موجب ماده ۴۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی اگر در خصوص دعوایی رای صادر شود که به حقوق شخص ثالث خللی وارد آورد و آن شخص یا نماینده او در دادرسی که منتهی به رای شده است به عنوان اصحاب دعوا دخالت نداشته باشد می تواند نسبت به آن رای اعتراض کند و با توجه به ماده ۴۱۸ همین قانون شخص ثالث حق دارد به هر گونه رای صادره از دادگاههای عمومی و تجدیدنظر اعتراض نماید در این فرض معترض ثالث که با تقدیم دادخواست به دادگاه صادرکننده رای قطعی چه در مرحله بدوی یا تجدیدنظر اعتراض خود را مطرح می نماید و دادخواست خود را به طرفیت محکوم له و محکوم علیه تنظیم و تقدیم نموده است اگر جلب شخص ثالثی را به دادرسی لازم بداند می تواند در جلسه اول دادرسی تشکیل گردیده چه در مرحله بدوی و تجدیدنظر وفق ماده ۱۳۵ قانون مذکور اظهار جلب ثالث نماید و ظرف مهلت مقرر در ماده فوق دادخواست جلب ثالث را به دادگاه رسیدگی کننده به اعتراض ثالث تقدیم نماید بنابراین در این مورد هم به نظر می رسد علاوه بر اینکه معترض ثالث می تواند در جلسه اول دادرسی اظهار جلب نماید ،حق دارد توأم با دادخواست اعتراض ثالث به دادگاه اعم از بدوی یا تجدید نظر که به اعتراض رسیدگی می‌کند دادخواست جلب شخص ثالث را نیز تقدیم نماید.
ماحصل بحث این است که در یک دادرسی که به طور معمول در مرحله بدوی اصحاب دعوا حاضر می گردند و موجبات قانونی طرح و استماع دعوا در جلسه اول دادرسی فراهم میباشد جلسه اول دادرسی فقط یکبار در طول دادرسی تشکیل می گردد و آن هم در مرحله نخستین است ولیکن در دادرسی های غیر معمول که سه نمونه از آن ذکر گردید ممکن است جلسه اول دادرسی در مرحله تجدیدنظر هم اتفاق بیفتد و این همان نظرعینی قانونگذار در ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی ایران میباشد .
مدرسه حقوق : جناب آقای علی حیات بخش
گرد آوری : علیرضا شیشه گر وکیل پایه یک دادگستری اصفهان
https://www.isfahanattorney.ir/i-16614/%D8%A8%D8%AE%D8%B4%DB%B2-%DA%86%D9%87-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D8%AB%D8%A7%D9%84%D8%AB-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA
