مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 103

آینه‌ی هفت‌جوش(خورشید)
چغاله بادام-بادام نارس

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

 

حق شناسی-سپاس گزاری

دوری-ظرف غذاخوری پهن

دوش گرفتن-زیر دوش ایستادن و خود را شستن

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

آلکلی-معتاد به الکل

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

دست اندر کار-دارای سهمی در انجام کاری-مشغول به کار

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

پاره آجر-شکسته ی آجر

 

 
پشت گوش فراخ-تنبل-اهل مسامحه و کوتاهی

تخم شر-مردم آزار- شرور

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

اسم‌ورسم-نام و مقام-شهرت و اعتبار

زنگ دندان ماندن-زمان درازی گرسنه ماندن

پِشک-نرمی و پرده های بینی

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

آلکلی-معتاد به الکل
چلچل-خال خالی-ابلق
جای کلاه سر آوردن-آن قدر ضعیف کش بودن که که اگر از او کلاه کسی را بخواهند سر او را به درگاه برد

 

پس بودن-عقب افتادن از دیگران

 

خرابکاری-به هم زدن نظم-ایجاد اختلال-آلودن بستر و لباس-تروریسم

دو به دست کسی افتادن-به دست آوردن فرصت برای اعمال نظر-قدرت نمایی یا انتقام جویی

زود فهم-کسی که زود چیزی را درک می کند
خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن
چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

آفتاب به ملاج کسی خوردن(دیوانه شدن، خل شدن)

آب در چشم نداشتن(شرم و حیا نداشتن)

آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

پیشس گیری کردن-جلوگیری کردن-دفع

دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن
زنجیر زن-کسی که در ماه محرم به پشت خود زنجیر می زند

خیت شدن-شرمنده شدن-کنفت شدن-بور شدن
پشت سر کسی حرف زدن-در غیاب کسی از او بد گفتن

 

روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید

دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن
دود دادن-ضد عفونی کردن-گذاشتن گوشت و ماهی در معرض دود غلیظ برای فساد ناپذیر کردن آن

زرتی-بی مقدمه-ناگهان -بدون مطالعه و تعمق

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن
 

دمدمی-دو دل-مردد-کسی که هر ساعت خوی و حالت دیگری دارد

خارج از محدوده-بیرون از شهر که شامل خدمات شهرداری نمی شود

در کردن-شلیک کردن-خالی کردن

اهل حال-دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی

زیر لب خندیدن-تبسم کردن

 

افتادن تشت کسی از بام(رسوا شدن، باز شدن مشت کسی)

 

آستین از دهان برداشتن-خندیدن

آسمان غرمبه(صدای رعد، تندر)

آهوی شیرافکن(چشم محبوب)
آب در جگر داشتن-توانایی مالی داشتن
از سفیدی ماست تا سیاهی زغال(همه و همه چیز)

آدم چوبی(بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی)

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

بخیه به آبدوغ زدن-کار بی هوده کردن

 

 

جیر جیر-سر و صدا-فریاد بی هوده-آواز گنجشک و برخی حشرات
بیشتر از کوپن حرف زدن ،-سخنان بالاتر از حد و مقام خود گفتن پا را از گلیم خود فراتر نهادن

زدن به تور-به چنگ آوردن-تصاحب کردن
جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی

برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

با خدا-خداشناس-مومن

 

حرف دو نبش-نگا. حرف پهلودار

چراغان-جشن و سرور پر چراغ
زیر انداز-پارچه ای که زیر پای کسی یا زیر چیزی گسترانند
دوم از آن-در ثانی-دوم آن که
حق البوق-رشوه

آتشی(تندخو، زودخشم)

آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)

خودکار-دستگاهی که نیازی به مراقبت انسان ندارد

آس و پاس(در نهایت تهیدستی ، بینوا، مفلس)
چین چین-پر از چین
پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن

چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند
رسوایی بالا آوردن-کاری مایه ی رسوایی و شرمساری کردن

 
چشته خور-کسی که پس از یک بار کمک گرفتن همیشه توقع کمک دارد
چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس
به کله ی کسی افتادن-به سر کسی زدن-به وسوسه افتادن

زرت-صدای باد در کردن یا شیشکی

زیر آب-مجرایی در ته مخازن آب برای خالی کردن آن ها

دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

کار شگفت‌انگیز کردن
جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

پس دادن-خریده ای را به فروشنده باز گردانیدن-باز دادن چیزی که گرفته اند

خرده بورژوا-مالک ابزار تولید ولی ناگزیر به کار برای دیگران

توان انجام کاری را داشتن

 

بدک-نه چندان بد

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

حال آوردن جگر-بریدن صفرای جگر با چیزهای ترش مزه

آب آتش زده(اشک)

پف کرده-بادکرده-ورم کرده
پشم بودن-بی ارزش بودن-بی معنی بودن

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است
 

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

آفتاب به آفتاب(هر روز)

 

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

دله دزد-آفتابه دزد-دزدی که به چیزهای کم ارزش قانع است
جرز-شکاف میان دو بخش دیوار-ستون-بلند بی مصرف

 

خاک پای کسی بودن-ذلیل کسی بودن-مرید کسی بودن

توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

افتادن بچه(سقط شدن جنین)

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

پر بدک-خیلی بد

خوش انصاف-با انصاف-منصف
 

 

زبان دراز-بی ادب-گستاخ-کسی که با گستاخی خارج از حد خود سخن بگوید

تُخم-اصل هرچیزی-دانه

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

بدک-نه چندان بد
آستین افشاندن(رقصیدن، انکارنمودن، انعام دادن)
پشت پا زدن به چیزی-چشم پوشی کردن از چیزی

در رفتن سخن از دهن-سخنی بی اراده گفتن
دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

خانه شاگرد-پسربچه ی خدمت گزار در خانه
ابرو زدن-رضا دادن-اشاره کردن

ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

 
زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن

با دم خود گردو شکستن-سخت شادمان و خوشحال بودن

حُقه-زرنگ و ناقلا

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد

اصلاح-تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان

ریق زدن-ریغ زدن

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

حکایت-بسیار مهم-چیز عجیب

 

زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

از زیر سنگ در آوردن-چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن

ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن

بار سرکه- ترش ابرو
چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم
چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

خسارت دیدن-زیان دیدن

آمده-شوخی و لطیفه

چله ی زمستان-سرمای سخت

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

 

تُف کار-بچه باز

در آمدن از آب-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت
اُرد-درخواست-سفارش-دستور
آتش بی‌دود(آفتاب، غضب)

چاق کردن کاری-رو به راه کردن کاری-راه انداختن کاری

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

زهکونی-اردنگی-تیپا

درگذشت-مرگ

درگاهی-آستانه

ریزه خوانی کردن-غرغر کردن-نق زدن-ایراد گرفتن

 

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند
بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

زبان ریزی کردن-زبان ریختن

دور ریختن-دور انداختن-بیرون ریختن

ادرار کوچک-شاش
به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن

دار و دسته-پیروان و اطرافیان

پشت سر کسی ایستادن-از کسی پشتیبانی کردن

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)

خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن

چوب خوردن-تنبیه شدن

 

دو به دست کسی افتادن-به دست آوردن فرصت برای اعمال نظر-قدرت نمایی یا انتقام جویی

آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی

برادر اندر-برادر ناتنی-نا برادری

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن
 

 

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن
ذِله کردن-ذله آوردن
زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

تار و مار-متفرق-پراکنده

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن
ریختگی-ریزش
تک پران-زن نانجیب

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

دسته دیزی-قوم و خویش دور

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

 
تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن
چروکیده-چین دار شده-ناصاف
رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند

پاچین-دامن زنانه
بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر

از پشت خنجر زدن(به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن)

پشت خاک انداز-بسیار کم-به اندازه ی پشت خاک انداز
آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

پِندِر-لوازم فرسوده و ناچیز و کم بها

چانه زدن-پرگویی و اصرار برای تخفیف خواستن

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

 

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن
آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن
پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین
خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند
دو تا شدن-خم شدن-دو لا شدن

دستمال سفره-پارچه ای که کنار سفره می نهند تا با آن دست و لب را از غذا پاک کنند

از این شاخ به آن شاخ پریدن(دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن)

برچسب زدن-تهمت زدن

تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

 

 

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

 
بی شوخی-جدا-بدون شوخی
چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

چله ی تابستان-گرمای سخت

 
جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

چشم و دل کسی دویدن-حریص بودن

چراغ-پولی که معرکه گیران درخواست می کنند

 

ته دل کسی قرص بودن-خاطرجمع بودن-نگرانی نداشتن

جایی که عرب نی انداخت-جایی پرت که در آن جا خبری از کسی نمی آید

 

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند
 

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

ارباب حجت-اهل منطق

آب نخوردن(درنگ نکردن)

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

ریپ زدن-نامیزان کارکردن موتور
 

از زبان کسی مو در آمدن-کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

 
خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن

جلو پوزه ی کسی را تیغه گرفتن-جلو فضولی های کسی را گرفتن

دسته پل-الک دولک

پا پتی-پا برهنه

زهره و زنبل کسی را ترکاندن-سخت ترساندن

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن
آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد

خروس خوان-هنگام سحر

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

 

دختر بچه-دختر کم سن و سال

برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی

از خدا بی‌خبر(ظالم، نابه‌کار)

ختم شدن-پایان گرفتن

اول چلچلی(تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی))

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

جی جی-خار پشت-جوجه تیغی

چنبره زدن-حلقه زدن

زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد

بعد از نود و بوقی-پس از مدتی دراز

برج ریق-برج نامیمون و نامبارک

چراغ توری-چراغی نفتی که نور آن با توری مخصوصی پخش می شود

حیف شدن-حرام شدن-نفله شدن-از فایده افتادن

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

روی دوش کسی سوار شدن-بر کسی مسلط شدن

آفتابی شدن-پیدا و آشکار شدن-بیرون زدن آب قنات

بی اشتها-بی میل به غذا

دبنگ-احمق-کودن

زبان بازی-چرب زبانی-لفاظی-چاپلوسی

چاره ساز-خداوند

چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

 

چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

 

جاده خاکی-راهی که با وسایل فنی ساخته نشده است

 

جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی

خاله بی بی-نوعی آش

 
 

بد سابقه-بد پیشینه-دارای گذشته ی بد

جیک زدن-اعتراض کردن-صدا در آوردن

دخل کسی آمدن-کلک کسی کنده شدن-کار کسی ساخته شدن-نابود شدن

 

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

خدا بیامرز-مرحوم-مغفور

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

خورد دادن-درخیاطی کم کم قسمت اضافی را از بین بردن-به زور به کسی خوراندن

 

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

دایی قزی-دختر دایی
دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

 

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

اشک تمساح(گریه ی دروغین)

 

دزدیده نگاه کردن-زیر چشمی نگریستن-بدون آن که طرف بداند او را زیر نظر گرفتن

ژیلت-نیم تنه ی بدون آستین و جلو باز
چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

دل کسی را آب کردن-به اوج تمنا رساندن-بسیار مشتاق کردن-بی تاب کردن

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

حرف دو نبش-نگا. حرف پهلودار

زبر و زرنگ-چابک و فرز

دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

 

پوست کندن-سخت تنبیه کردن

پارو-زن پیر

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

 

بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان